Samen met Checkout.nl is er eind 2017 en begin 2018 onderzoek gedaan naar het aanbod van kassasystemen in Nederland. De website Checkout.nl biedt een overzicht van alle typen kassa- en betaalsystemen in Nederland. Hierbij richt Checkout.nl zich met name op MKB-bedrijven (zelfstandig ondernemers inclusief franchisenemers). Om meer zicht te krijgen op welke kassasystemen in gebruik zijn bij ondernemers en de positionering van leveranciers is in het vierde kwartaal van 2017 en het eerste kwartaal van 2018 een onderzoek uitgevoerd onder leveranciers van kassasystemen in Nederland. Op basis van deze onderzoeksresultaten en informatie uit andere bronnen schetst Checkout.nl in dit artikel een beeld van het aanbod van kassasystemen in Nederland.
Onderzoekverantwoording
Leveranciers van kassasystemen kunnen ofwel fabrikanten/ontwikkelaars zijn ofwel distributeurs/importeurs/dealers. Er zijn in totaal 174 leveranciers benaderd, waarvan er 89 (51,1%) de vragenlijst hebben ingevuld. Er is aan de kassaleveranciers gevraagd om de lijst in te vullen voor alle kassasystemen die zij verkopen. Dit heeft ertoe geleid dat er informatie is verzameld van in totaal 112 kassasystemen. Een deel van de leveranciers levert alleen zogenoemde kasregisters. Er hebben aan dit onderzoek weinig kasregister-leveranciers deelgenomen. Hierdoor is het weergeven van betrouwbare en representatieve cijfers voor dit marktsegment lastig. De 112 leveranciers die de vragenlijst hebben ingevuld bedienen 105.543 van de 179.397 vestigingen die gebruik maken van computerkassa’s. Dat is ongeveer 59% van de totale markt. Het zijn vooral de kleinere kassaleveranciers (dealers) die niet hebben gereageerd.
Op welke markt richten kassaleveranciers zich?
Checkout.nl schat in dat er in Nederland 289.350 vestigingen van MKB-bedrijven zijn, die gebruik maken van een kassasysteem (een of meer kassa’s in het bedrijf). Deze cijfers zijn afkomstig van CBS Statline. Hiervan is het merendeel actief in de detailhandel, zo’n 117.365 winkels. Andere belangrijke segmenten zijn: horeca en catering (inclusief sport, recreatie en cultuur) (79.480) en persoonlijke dienstverlening (92.505).
Het merendeel van deze MKB-bedrijven behoort tot het microbedrijf, dat wil zeggen bedrijven met minder dan 10 werknemers en een jaaromzet van hoogstens 2 miljoen euro. In de detailhandel geldt dat voor maar liefst 96% van de bedrijven, in de horeca schommelt dit rond de 90%.
Het aanbod van kassa’s
Onderscheid Kasregisters versus Computerkassa’s
Voordat we naar de onderzoeksresultaten gaan, maken we eerst een onderscheid tussen twee groepen kassasystemen: kasregisters en computerkassa’s.
Kasregisters zijn doorgaans eenvoudige, stand-alone kassasystemen, waarin hardware en software zijn geïntegreerd, inclusief een bonprinter. De meeste modellen bieden minder functionaliteit dan computerkassa’s en zijn goedkoper in aanschaf en onderhoud.
Computerkassa’s zijn kassasystemen met veel meer functionaliteiten waarbij software en hardware niet zijn geïntegreerd, wat betekent dat deze los van elkaar gekocht kunnen worden. De software van veel computerkassa’s wordt in diverse modules geleverd, waarbij een onderscheid tussen een front-office (afrekenfuncties) en een back-office (inkoop, voorraad- en assortimentsbeheer e.d.) heel vaak voorkomt. Computerkassa’s kunnen op hun beurt weer in verschillende soorten systemen worden ingedeeld:
- On-premise kassasysteem: de software wordt lokaal op een computer van de eigenaar van het kassasysteem geïnstalleerd en kan verbonden zijn met een afzonderlijke, lokale back-office computer (via een netwerk) als er in een vestiging meerdere kassa’s worden gebruikt;
- Cloud-kassa: deze kassasystemen zijn webapplicaties (zowel front-end als back-end) die op een internetserver bij de leverancier draaien (cloud-systemen).
- Tablet-kassa: deze kassasystemen maken voor de afrekenfuncties (op locatie) gebruik van een ‘app’ die geïnstalleerd kan worden op een mobiel apparaat (meestal een tablet, maar soms ook een smartphone). Deze app is via het internet gekoppeld aan een back-end webapplicatie (o.a. voor functies als voorraadbeheer) (Een redelijk nieuwe ontwikkeling is dat de front-end als ‘app’ op een mobiel apparaat (tablet, smartphone) kan draaien en gekoppeld is via internet aan een back-end web applicatie.
Er zijn ook combinaties van bovengenoemde systemen mogelijk.
Uit onderzoek uitgevoerd door Panteia in opdracht van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen in het najaar van 2017 blijkt dat 38% van de MKB-vestigingen een kasregister heeft. In 2011 bedroeg dit aandeel nog 53%. Het marktaandeel van de computerkassa’s is sterk toegenomen en bedraagt 62%. Deze groei wordt mede veroorzaakt door een toename van het gebruik van cloudkassa’s.
Passen we de verdeling tussen kasregisters en computerkassa’s toe op het aantal vestigingen, dan komen we op 179.397 vestigingen (62%) die gebruik maken van computerkassa’s en 109.953 vestigingen (38%) die gebruik maken van kasregisters. Binnen de particuliere dienstverlening ligt het gebruik van computerkassa’s veel lager dan binnen detailhandel en horeca, zo blijkt uit informatie die is verzameld bij leveranciers.
Keurmerkkassa’s
Sinds 2012 bestaat er een speciaal keurmerk, het keurmerk Betrouwbaar Afrekensysteem. Een kassa met dit Keurmerk biedt zekerheid op alle gebieden die van belang zijn voor een goede bedrijfsvoering en administratie. Alle transacties worden vastgelegd op een manier die betrouwbaar is en bescherming biedt tegen het frauderen met gegevens. De cijfers van een Keurmerkkassa zijn te vertrouwen en geven daardoor beter inzicht in een bedrijf.
Begin 2018 zijn er 23 afrekensystemen met het Keurmerk Betrouwbaar Afrekensysteem, in 2015 waren het er 17. Daarmee is dit aantal ten opzichte van 2015 gestegen met zes systemen.
In de markt staan momenteel bijna 39.000 keurmerkkassa’s. Op het totaal aantal kassa’s (zowel kasregisters als computerkassa’s) is dat een marktaandeel van 8,2%. Dat was in 2015 9%. Deze daling komt met name doordat Sharp kasregisters geen keurmerkkassa’s meer zijn. Sharp is een van de grootste kasregisterleveranciers.
Het marktaandeel van keurmerkkassa’s binnen de computerkassamarkt
Op dit moment behoren alle kassa’s met een keurmerk tot de categorie computerkassa’s. Binnen de computerkassamarkt hebben de keurmerkkassa’s momenteel een marktaandeel van 21,5% (38.649 kassa’s). Ten opzichte van 2015 is het marktaandeel van keurmerkkassa’s met 1,5% gedaald. Binnen het grootwinkelbedrijf wordt vaak met op maat gemaakte systemen gewerkt. Hierover maken de desbetreffende leveranciers zelf afspraken met de Belastingdienst. Deze leveranciers zien we ook steeds vaker de MKB-markt bedienen.
Kijken we specifiek naar de computerkassa’s die zich richten op de horeca en catering (inclusief sport, zorg en recreatie), dan is het marktaandeel van keurmerkkassa’s daarbinnen hoger, te weten 36%. Keurmerkcomputerkassa’s gericht op de detailhandel hebben een marktaandeel van 14%.
Kasregisters
De meeste kasregisters zijn afkomstig van Aziatische fabrikanten (Japan, Korea). Alleen Olympia is een Europese producent (Duitsland). Kasregisters worden via importeurs in Nederland verkocht door dealers van kassasystemen, de kantoorvakhandel en groothandel zoals Makro/Sligro. De merken Casio en Sharp hebben het grootste marktaandeel. In de rest van de kasregistermarkt zien we vooral de merken SAMS4, Towa, Uniwell en Olympia.
Kasregisters worden naar verhouding veel meer gebruikt door bedrijven met slechts één vestiging en één kassa, terwijl bedrijven met meerdere vestigingen doorgaans van computerkassa’s gebruik maken. Binnen horeca en catering en particuliere dienstverlening wordt nog relatief veel van kasregisters gebruik gemaakt. Hier hebben we echter geen exacte marktcijfers van kunnen verkrijgen bij de leveranciers.
Er zijn geen kasregisters met het Keurmerk Betrouwbare Afrekensystemen. Ook voldoen kasregisters niet aan de wettelijk bepaalde bewaarplicht van 7 jaar. Dat betekent dat ondernemers met een dergelijke kassa (ongeveer vier op de tien) zelf op zoek moeten gaan naar een oplossing om hun kassagegevens digitaal te bewaren.
Het aanbod van computerkassa’s
Onderverdeling van de computerkassa-markt
Er zijn generieke, op meerdere branches gerichte kassasystemen en er zijn systemen die ontwikkeld zijn voor een specifieke sector of zelfs branche binnen een sector. Vaak biedt een generiek pakket onvoldoende functionaliteit. Zo zijn er voor rijwielhandelaren bijvoorbeeld kassasystemen met een geschikte werkplaatsmodule. Vanwege de beperkte omvang van de doelgroep is er slechts ruimte voor een beperkt aantal in deze branche gespecialiseerde leveranciers en pakketten. Ondernemers die een branche-specifiek pakket willen hebben zijn daardoor beperkt in hun keuzemogelijkheden.
Sommige leveranciers richten zich uitsluitend op de sector detailhandel (winkels), anderen uitsluitend op de horeca, maar er zijn er ook die kassasystemen voor beide sectoren of juist voor andere sectoren ontwikkelen. Van elk van de 112 onderzochte kassasystemen is vastgelegd op welke branche deze primair zijn gericht.
Van alle computerkassa’s in Nederland staat 57% in de detailhandel en 37% in de horeca en catering. De overige computerkassa’s staan in de particuliere dienstverlening (6%).
Focus op MKB-bedrijven
In tegenstelling tot de kasregisters zien we hieronder dat bijna 20% van de computerkassa’s worden gebruikt door bedrijven met meer dan 10 vestigingen.
Ruim 15% van de computerkassa’s wordt zelfs gebruikt door bedrijven met meer dan 25 vestigingen. Als we kijken naar de omvang van de vestigingen (uitgedrukt in aantal afrekenpunten), dan zien we dat bijna de helft van de vestigingen beschikt over meerdere afrekenpunten. De vestigingen met 5 of meer afrekenpunten (4%) zijn naar verwachting hoofdzakelijk supermarkten of warenhuizen.
Verdeling naar soort computerkassa
In de inleiding van dit verslag is reeds een onderscheid gemaakt tussen drie groepen computerkassa’s:
• On-premise kassa’s;
• Cloudkassa’s;
• Tabletkassa’s.
Tevens is hierbij aangegeven dat er combinaties mogelijk zijn.
Bijna tweederde van de computerkassa’s in Nederland zijn on-premise kassasystemen. We zien ook dat het aantal cloudkassa’s, al dan niet in combinatie met een kassa-app op een mobiel apparaat (tablet of smartphone) bijna een derde is van de computerkassa’s die in Nederland worden gebruikt. Een kleine groep (8%) on-premise systemen combineert de front-end van de kassa (on-premise) met een back-end in de cloud of met een kassaapp (bijvoorbeeld om afrekenen op terras mogelijk te maken).
De markt voor kassa’s is volop in beweging. Vanuit Checkout.nl blijven we deze ontwikkelingen volgen en in kaart brengen.