Er is in Nederland een breed scala aan typen kassasystemen voor het MKB (zelfstandig ondernemers inclusief franchisenemers) beschikbaar. Om meer zicht te krijgen op kassa’s in gebruik bij ondernemers en de positionering van leveranciers is een onderzoek uitgevoerd onder leveranciers van kassasystemen in Nederland.
Het gaat hierbij om fabrikanten/ontwikkelaars en/of distributeurs/importeurs. Er zijn in totaal 130 kassaleveranciers benaderd en hiervan hebben er 85 (65,4%) de vragenlijst ingevuld. Op basis van deze onderzoeksresultaten en informatie uit andere bronnen schetst Checkout.nl in dit artikel een beeld van het aanbod van kassasystemen in Nederland.
KASREGISTERS EN COMPUTERKASSA’S
Het is zaak eerst onderscheid te maken tussen twee soorten kassa’s: kasregisters en computerkassa’s.
Kasregisters zijn – in de meeste gevallen – eenvoudige, stand-alone kassasystemen, waarin hardware en software zijn geïntegreerd, inclusief een bonprinter. De meeste modellen bieden minder functionaliteit dan computerkassa’s en zijn goedkoper in aanschaf en onderhoud. Checkout.nl neemt op basis van onderzoek van HBD (automatiseringsmonitor) aan dat het marktaandeel van kasregisters die door toonbankinstellingen worden gebruikt ongeveer 60% is.
Computerkassa’s zijn kassasystemen met veel meer functionaliteiten waarbij software en hardware niet zijn geïntegreerd, wat betekent dat deze in veel gevallen los van elkaar gekocht kunnen worden. De software van veel computerkassa’s worden in diverse modules geleverd, waarbij een onderscheid tussen front-office (afrekenfuncties) en back-office (inkoop, voorraad- en assortimentsbeheer e.d.) heel vaak voorkomt. Computerkassa’s kunnen lokaal op het besturingssysteem van een computer draaien en verbonden zijn met een afzonderlijke back-office computer (via een netwerk), of kunnen webapplicaties zijn die op een internetserver bij de leverancier draaien (cloud-systemen). Een redelijk nieuwe ontwikkeling is dat de front-end als ‘app’ op een mobiel apparaat (tablet, smartphone) kan draaien en gekoppeld is via internet aan een back-end web applicatie. We nemen aan dat het marktaandeel van computerkassa’s bij vestigingen die gebruik maken van kassa’s ongeveer 40% is.
OMVANG VAN DE TOTALE MARKT
De totale markt en de marktaandelen van de diverse leveranciers zijn ingeschat op basis van de meest populaire cq de meest verkochte kassasystemen van elke kassaleverancier. We hebben eerst een inschatting gemaakt van het aantal vestigingen dat gebruik maakt van een kassasysteem. Deze cijfers zijn afkomstig van diverse bronnen (m.n. Panteia 2015, CBS en KvK). Checkout schat in dat er in Nederland 217.776 vestigingen van bedrijven zijn, waarvan verwacht kan worden dat ze gebruik maken van een kassasysteem (een of meer kassa’s in het bedrijf):
| Sector | Aantal vestigingen |
| Horeca en catering (incl. sport- en bedrijfskantines) | 75.977 |
| Detailhandel MKB | 67.646 |
| Detailhandel GWB | 12.885 |
| Particuliere dienstverlening (kappers, apotheken e.d.) | 24.881 |
| Recreatie, cultuur e.d. | 11.702 |
| Mobiliteit (tankstations met shops, garages e.d.) | 24.685 |
| TOTAAL | 217.716 |
Passen we de verdeling tussen kasregisters en computerkassa’s toe op dit aantal vestigingen, dan komen we op 130.666 vestigingen (60%) die gebruik maken van kasregisters en 87.710 vestigingen (40%) die gebruik maken van computerkassa’s:
Kasregisters worden naar verhouding veel meer gebruikt door bedrijven met slechts één vestiging en één kassa, terwijl bedrijven met meerdere vestigingen doorgaans van computerkassa’s gebruik maken. We zullen in het vervolg van dit artikel zien dat het merendeel van de leveranciers van computerkassa’s op Checkout.nl zich ook richt op relatief kleine vestigingen.
De meeste kasregisters (op Olympia – Duitsland na) zijn afkomstig van Aziatische fabrikanten (Japan, Korea). Via importeurs worden deze in Nederland verkocht via dealers van kassasystemen en de kantoorvakhandel. De merken Casio en Sharp hebben het grootste marktaandeel. In de rest van de kasregistermarkt zien we vooral de merken SAMS4, Towa, Uniwell en Olympia.
RESPONS OP DE ENQUETE
We gaven al aan dat 85 van de 130 aangeschreven leveranciers de enquête hebben ingevuld. Checkout.nl is er helaas niet in geslaagd om het kasregisterdeel goed in kaart te brengen, daar we maar over gegevens van 1 leverancier binnen dat segment beschikken. We kunnen dus geen specifieke informatie verstrekken over de marktaandelen binnen de kasregistermarkt.
De leveranciers die de enquête wel invulden bedienen 63.778 van de 87.710 vestigingen die gebruik maken van computerkassa’s. Dat is ongeveer 73% van deze vestigingen. Op de computerkassamarkt hebben we dus wel goed zicht. In de groep van 27% die niet reageerde zien we in het algemeen kleinere leveranciers.
In de rest van dit artikel wordt daarom vooral ingegaan op het aanbod van computerkassa’s in Nederland.
ONDERVERDELING VAN DE COMPUTERKASSA-MARKT
Er zijn generieke, op meerdere branches gerichte kassasystemen en kassasystemen die ontwikkeld zijn voor een specifieke sector of zelfs branche binnen een sector. Denk als voorbeeld aan de rijwielhandelaren die behoefte hebben aan een kassasysteem met een geschikte werkplaatsmodule. Vanwege de beperkte omvang van de doelgroep is er slechts ruimte voor een beperkt aantal in deze branche gespecialiseerde leveranciers en pakketten. Ondernemers die een branche-specifiek pakket willen hebben (vaak biedt een generiek pakket onvoldoende functionaliteit), zijn daardoor beperkt in hun keuzemogelijkheden.
Sommige leveranciers richten zich uitsluitend op de sector detailhandel (winkels), anderen uitsluitend op de horeca, maar er zijn er ook die kassasystemen voor beide sectoren of juist voor andere sectoren ontwikkelen. We hebben aan de respondenten gevraagd wie zij tot hun doelgroep rekenen:
Op basis van de verdeling van het aantal vestigingen waarin de kassasystemen van bovengenoemde leveranciers worden gebruikt, kunnen we het marktaandeel van deze leveranciers als volgt inschatten:
| Leveranciers, verdeeld naar sector waarop zij zich richten | Aantal vestigingen met hun computer kassasysteem | Percentage vestigingen met hun computer kassasysteem |
| Uitsluitend detailhandel | 42.646 | 49,0% |
| Uitsluitend horeca | 8.284 | 9,5% |
| Zowel horeca als detailhandel | 31.421 | 36,1% |
| Overige sectoren | 4.760 | 5,5% |
| TOTAAL | 87.710 | 100,0% |
De leveranciers die zich uitsluitend op de sector detailhandel richten, hebben het grootste marktaandeel: 49,0% van de vestigingen in Nederland maakt gebruik van hun computerkassa’s. Zij worden gevolgd door leveranciers die zich zowel op de horeca als detailhandel richten: 36% de vestigingen in Nederland maakt gebruik van hun computerkassa’s. De groep leveranciers die zich volledig op de horeca richten of op andere sectoren (bv. kappers, sportkantines, bedrijfskantines e.d.) hebben het kleinste marktaandeel in aantal vestigingen waaraan ze hun computerkassa’s leveren (resp. 9,5% en 5,5%),
FOCUS OP MKB-BEDRIJVEN
De winkelautomatisering van grote winkelketens is voornamelijk in handen van de leden van de Stichting Betaal Collectief: Bovertis, Centric, Fujitsu, Micros, Simac, Toshiba TEC en Wincor-Nixdorf. In veel gevallen leveren deze partijen alle kassa hardware voor de filialen, en draaien deze kassa’s op een afrekenmodule van het centraal ERP-systeem van de winkelketen. Checkout.nl richt zich niet primair op dergelijke systemen en leveranciers, en die vinden we dus ook niet terug in dit onderzoek.
Ruim driekwart van de respondenten blijkt zich dan ook te richten op bedrijven met 1 of 2 vestigingen. Daarnaast is er een beperkte groep leveranciers onder de respondenten met kassasystemen die (ook) binnen franchisebedrijven worden gebruikt, met name franchisebedrijven met kleine vestigingen (1 tot 2 kassa’s). In onderstaande afbeelding staat die laatste groep bij de leveranciers die leveren aan klanten met meer dan 25 vestigingen.
Leveranciers, verdeeld naar de bedrijfsomvang van hun klanten
Niet alleen richten veruit de meeste leveranciers zich op bedrijven met 1 of 2 vestigingen, maar deze vestigingen zijn in de meeste gevallen ook geen grote panden met meer dan 2 afrekenpunten (zoals bijvoorbeeld supermarkten of warenhuizen). In onderstaande figuur zien we dat 77% van de leveranciers zich richt op klanten met 1 of 2 afrekenpunten in hun vestiging(en).
Leveranciers, verdeeld naar vestigingsomvang van hun klant
KEURMERK KASSA’S
Er is een speciale categorie kassa’s: de kassa’s met een keurmerk Betrouwbaar Afrekensysteem. Een kassa met een Keurmerk biedt zekerheid op alle gebieden die van belang zijn voor een goede administratie. Alle transacties worden vastgelegd op een manier die betrouwbaar is en bescherming biedt tegen het rommelen met gegevens. De cijfers van een Keurmerk kassa zijn te vertrouwen en geven daardoor beter inzicht in een bedrijf. Keurmerkkassa’s zijn er alleen van het type computerkassa. We kijken daarom eerst naar het aandeel van keurmerkkassa’s binnen het totale aantal computerkassa’s.
Het marktaandeel van keurmerkkassa’s binnen de computerkassamarkt:
| Marktaandeel in aantallen vestigingen van leveranciers, verdeeld naar keurmerk en sector waarop zij zich richten | KEURMERK | GEEN KEURMERK | TOTAAL |
| Uitsluitend gericht op detailhandel | 7.761 (21%) | 35.225 (79%) | 42.986 (100%) |
| Uitsluitend gericht op horeca | 6.180 (84%) | 1.383 (16%) | 7.563 (100%) |
| Gericht op zowel horeca als detailhandel | 6.041 (22%) | 25.577 (78%) | 31.618 (100%) |
| Gericht op overige sectoren | 0 (0%) | 4.944 (100%) | 4.944 (100%) |
| TOTAAL | 19.982 (22,9%) | 67.128 (77,1%) | 87.710 (100,0%) |
De huidige leveranciers van keurmerk kassa’s hebben circa 23 procent (19.982 vestigingen) van de markt van computerkassa’s in handen. Onder de leveranciers die zich uitsluitend op de horeca richten, hebben de keurmerkleveranciers veruit het grootste marktaandeel, maar deze groep is wel relatief klein. De keurmerkleveranciers blijken zich niet specifiek op ‘overige sectoren’ te richten, maar uitsluitend op de horeca en detailhandel.
Zetten we het aantal keurmerkkassa’s af tegen het totale aantal kassa’s in Nederland, dan is het marktaandeel ongeveer negen procent. Het aandeel van keurmerkkassa’s is overigens groeiend.
Bron www.CheckOut.nl